"Episod Kejatuhan Bahasa Kebangsaan"

Sebagai satu ringkasan sejarah, (Menurut Zainal Abidin bin Abdul Wahid) sebelum perisytiharan kemerdekaan pada 31 Ogos 1957, perkembangan pendidikan aliran Melayu dan bahasa Melayu mendapat perhatian, terutamanya dari Kesatuan Persekutuan Guru-guru Melayu Semenanjung (KPGMS), Pertubuhan Kebangsaan Melayu Bersatu (UMNO), parti-parti politik Melayu lain serta sekumpulan kecil golongan terpelajar Melayu. Antara lain, usaha KPGMS untuk mewujudkan suatu Kerusi Pengajian Melayu di Universiti Malaya semasa di Singapura lagi, desakan menubuhkan pendidikan menengah aliran Melayu, Laporan Barnes, Penyata Razak dan Ordinan Pelajaran 1957 merupakan contoh hasil perjuagan mereka.

Apabila Kemerdekaan Persekutuan Tanah Melayu diisytiharkan pada 31 Ogos 1957, Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu (PTM) menyatakan dalam Perkara 152 bahawa bahasa Melayu adalah bahasa kebangsaan dan bahasa rasmi negara. Bahasa Inggeris juga diberi taraf rasmi untuk tempoh 10 tahun selepas merdeka. Selepas 10 tahun kedudukannya akan dikaji semula oleh Parlimen. Mengikut Laporan Suruhanjaya Read terhadap anggitan atau draf perlembagaan itu, taraf rasmi bahasa Inggeris itu hendaklah digugurkan sesudah 10 tahun. Tetapi pada tahun 1967, Kerajaan Perikatan yang dianggotai oleh UMNO-MCA-MIC telah tidak menghapuskan taraf rasmi bahasa Inggeris di dalam Perlembagaan. Kerajaan Perikatan mengambil langkah yang lain, iaitu mengadakan akta Bahasa kebangsaan 1967 yang mengkehendaki semua kegiatan rasmi dikendalikan dalam bahasa Melayu kecuali dalam sembilan bidang tertentu yang telah disenaraikan.

Perkembangan bahasa Melayu dan pendidikan aliran Melayu selepas Merdeka hingga ke Peristiwa 13 Mei 1969 tidaklah begitu memuaskan. Misalnya, dalam tempoh tersebut, nilai ekonomi bahasa Melayu jatuh dan pendidikan aliran Inggeris Berkembang 300% lebih pesat daripada pendidikan aliran kebangsaan atau Melayu. Kebanyakan orang Melayu berasa tidak puas hati tentang nasib buruk bahasa dan pendidikan aliran Melayu ini dan ia menjadi salah satu sebab utama yang telah mencetuskan Tragedi 13 Mei itu.

Selepas peristiwa 13 Mei, Kerajaan Perikatan telah melaksanakan Dasar Bahasa Kebangsaan (DBK), dan Dasar Pelajaran Kebangsaan, yang kemudiannya dinamakan Dasar Pendidikan Kebangsaan (DPK) dengan tegas, Kerajan Perikatan dan parti-parti politik Pembangkang, kecuali Parti Tindakan Demokratik (DAP), berpendapat bahawa peranan bahasa Melayu sebagai bahasa Kebangsaan, bahasa rasmi, bahasa ilmu dan bahasa perpaduan adalah mustahak bagi ketenteraman dan keamanan negara. Oleh itu, perlaksanan penggunaannya hendaklah dijalankan dengan giat dan penuh iltizam.

Keinsafan Kerajaan Perikatan ini jelma misalnya dalam penukaran pendidikan aliran Inggeris ke aliran kebangsaan, ketegasan dalam penggunaan bahasa Melayu sebagai bahasa pentadbiran dan penubuhan Universiti Kebangsaan Malaysia yang menggunakan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar.

Dengan tujuan hendak mewujudkan perpaduan kebangsaan dan membentuk satu bangsa Malaysia yang mempunyai jati dirinya yang tersendiri, maka Kerajaan perikatan telah mengadakan satu Kongres Kebudayaan Kebangsaan pada tahun 1971. kongres ini telah menghasilkan Dasar Kebudayaan Kebangsaan (DKK). DKK menyatakan bahawa, antara lain, kebudayaan kebangsaan Malaysia hendaklah berteraskan bumiputera. Salah satu unsur penting kebudayaan bumiputera ialah bahasa Melayu.

Pelaksanaan DBK, DPK dan DKK berjalan dengan agak baik sehingga ke akhir 1980-an. Pendidikan aliran Melayu berkembang dengan memuaskan. Sains dan teknologi dikuliahkan dalam bahasa Melayu. Di Universiti kebangsaan Malaysia, misalnya tesis Doktor Falsafah pun ditulis dalam bahasa Melayu. Warganegara Malaysia daripada pelbagai keturunan menggunakan bahasa kebangsaan, kebanyakannya dengan baik.

Tetapi keadaan mula berubah pada awal 1990-an terutama selepas Perdana Menteri Malaysia pada waktu itu, Y.A.B. Dato’ Seri Dr. Mahathir Mohamad mengemukakan syarahannya ”The Way Forward” atau lebih dikenali sebagai ”Wawasan 2020” pada bulan Februari 1991. salah satu daripada matlamat Wawasan 2020 ialah hendak menjadikan Malaysia Sebagai sebuah negara maju ”mengikut acuan kita sendiri” pada tahun 2020.

Nampaknya Dr. Mahathir meragukan kemampuan bahasa Melayu untuk mencapai matlamat Wawasan 2020. Beliau juga telah menyatakan ketidakpuasan hatinya tentang kelemahan berbahasa Inggeris di kalangan beberapa diplomat Malaysia. Dr. Mahathir mencadangkan supaya bahasa pengantar di peringkat universiti ditukar daripada bahasa Melayu kepada bahasa Inggeris. Pada bulan Disember 1993, Jemaah Menteri atau Kabinet Malaysia pada waktu itu telah membuat keputusan supaya bahasa Inggeris menggantikan bahasa Melayu sebagai bahasa pengantar bagi beberapa kursus sains dan teknologi di Institusi Pendidikan Tinggi Awam (IPTA).

Pada masa itu Dr. Mahathir dan beberapa menteri lain membuat kenyataan mengagung-agungkan peri pentingnya bahasa Inggeris, seolah-olah tanpa bahasa Inggeris Malaysia tidak akan dapat menjadi negara maju pada tahun 2020. Ini adalah satu anggapan yang salah. Filipina yang menggunakan bahasa Inggeris dengan meluas tidak dianggap sebagai negara maju. Jepun dan Korea yang menggunakan bahasa ibunda masing-masing dalam sistem pendidikannya, maju dalam bidang sains dan teknologi. Yang lebih mendukacitakan ialah kenyataan Dr. Mahathir dan pemimpin-peminpin lain pada waktu itu dianggap oleh sesetengan pihak sebagai ’lampu hijau’ kepada penggunaan bahasa Inggeris. Sebagai contoh, Institusi Pendidikan Tinggi Swasta (IPTS) yang beraliran Inggeris berkembang dengan pesatnya.

Keputusan Kabinet tentang penukaran bahasa pengatar pada akhir 1993 itu disusuli pula dengan rancangan Kementerian Pendidikan hendak mengemukakan Rang Undang-Udang baru berkenaan dengan pendidikan ke Parlimen bagi menggantikan Akta pelajaran 1961. Pada 11 Mei 1995, setelah Y.B. Dato’ Seri Najib Tun Razak menjadi Menteri pendidikan, belum pun Rang Undang-undang baru itu dikemukakan ke Parlimen Najib telah membenarkan IPTA menggunakan bahasa Inggeris sebagai bahasa pengantar bagi beberapa kursus sains dan teknologi, sebagaimana yang dilaporkan dalam New Sunday Times, 9 Julai 1995. kebenaran ini sebenarnya amat bertentangan dengan Akta Bahasa Kebangsaan 1967 dan lebih-lebih lagi dengan Perkara 152 Perlembagaan Malaysia. Di sinilah dilihat bermulanya episod hitam pencabulan bahasa Kebangsaan apabila pendewaan bahasa Inggeris mengatasi kekebalan undang-undang dan perlembagaan negara. Disediakan Oleh: Mohd Syuhaidi